Những năm gần đây, ở các vùng miền núi, vùng biển, hải đảo và biên giới đã có nhiều công trình, dự án được đầu tư, góp phần nâng cao đời sống nhân dân, ổn định sản xuất, vì thế mà có hàng chục khu tái định cư ra đời. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, một số khu tái định cư (TĐC) được xây dựng xong thì dân không đến ở được.
Có nơi dân đã đến ở rồi, thì hạ tầng (hệ thống điện, nước sinh hoạt) gặp khó khăn. Còn những khu TĐC đã được phê duyệt, thì đến giờ này vẫn còn "nằm trên giấy". Mùa mưa bão đang đến gần, hàng trăm hộ dân trong diện di dời khẩn cấp sẽ đối diện với thực tế "đi chẳng được, ở cũng chẳng xong". Đây là nghịch lý đang xảy ra trong suốt thời gian qua trên địa bàn tỉnh ta.
Theo Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh, trong năm 2011 tỉnh đã phê duyệt đầu tư xây dựng 13 khu TĐC: TĐC cho các hộ vạn chài trên sông Lam ra khỏi thiên tai lũ lụt xã Đặng Sơn (Đô Lương); tái định cư để di dân khẩn cấp ra khỏi vùng có nguy cơ lũ quét và đặc biệt khó khăn ở xã Nhôn Mai (Tương Dương); điều chỉnh, bổ sung dự án di dân khẩn cấp ra khỏi vùng lũ quét và sạt lở đất xã Nậm Giải (Quế Phong); dự án xây dựng khu tái định cư để di dân khẩn cấp ra khỏi vùng thiên tai sạt lở ở xã Châu Tiến, Liên Hợp (Quỳ Hợp);
Dự án bố trí sắp xếp dân cư vùng thiên tai và vùng đặc biêt khó khăn ở huyện Quỳnh Lưu; dự án bố trí, sắp xếp dân cư vùng đặc biệt khó khăn huyện Nam Đàn; dự án bố trí, sắp xếp dân cư vùng thiên tai, sạt lở và vùng đặc biệt khó khăn ở xã Lạng Khê (Con Cuông); dự án báo cáo kinh tế kỹ thuật nâng cốt và cứng hóa mặt đường giao thông nội vùng thuộc khu TĐC khu vực Cầu Đen I xã Hưng Lợi (Hưng Nguyên); dự án xây dựng cơ sở hạ tầng khu TĐC cho các hộ dân vùng thiên tai sạt lở đất ở xã Hưng Lợi và phần bổ sung (Cầu Đen II) huyện Hưng Nguyên;
Dự án báo cáo kinh tế kỹ thuật xây dựng mặt đường trục chính và đường nội vùng bằng bê tông tại xã Hưng Lam (Hưng Nguyên); dự án bố trí sắp xếp dân cư vùng đặc biệt khó khăn huyện Hưng Nguyên; dự án bố trí sắp xếp dân cư các xã biên giới Việt - Lào (Quế Phong) và dự án xây dựng mẫu các khu định cư làng chài trên sông Lam huyện Thanh Chương.
Một khu tái định cư
Tổng vốn bố trí đầu tư cho các dự án trên lên đến 83.000 triệu đồng, trong đó, nguồn vốn di dân khẩn cấp: 78.000 triệu đồng, vốn kế hoạch thực hiện chương trình 193/QĐ-TTg (Chương trình bố trí dân cư các vùng: thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di cư tự do, xung yếu và rất xung yếu của rừng phòng hộ, khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng giai đoạn 2006 - 2010 và định hướng đến năm 2015): 5.000 triệu đồng.
Theo ông Võ Mạnh Hùng - Phòng Kế hoạch - Tài chính (Chi cục Phát triển nông thôn) cho biết: Tất cả các khu dân cư trên đều còn được triển khai, tuy nhiên thực tế như hiện nay, kinh phí của tỉnh còn hạn hẹp, nên không bố trí bổ sung nguồn vốn để xây dựng các điểm tái định cư mà phần lớn đang được điều chỉnh.
Theo Quyết định của UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch bố trí dân cư các vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh thì phải bố trí TĐC cho hơn 1.330 hộ dân. Muốn di dời những hộ này đến nơi ở ổn định thì cần tổng vốn đầu tư rất lớn, trong khi nguồn kinh phí đầu tư cho công tác này chưa được kịp thời và trong điều kiện khó khăn chung về tài chính nên việc di dời dân vùng sạt lở núi, bờ sông, bờ biển, vùng ngập trũng đang gặp nhiều khó khăn. Do đó việc đi tìm nơi ở mới an toàn cho những hộ dân trong diện di dời khẩn cấp đang là điều bất cập.
Ông Trần Văn Quỳ - Chi cục trưởng Chi cục Phát triển Nông thôn tỉnh cho biết, trong quá trình triển khai các huyện có dự án tái định cư cần phải nhanh chóng lập và phê duyệt phương án đền bù. Bởi huyện duyệt phương án đền bù chậm thì chủ đầu tư không thể triển khai dự án được.
Còn hiện nay đối với những dự án TĐC đã xây dựng nhưng chưa hoàn thành, việc đền bù do tỉnh chưa cấp kinh phí kịp, thì huyện cùng với Chi cục tháo gỡ vướng mắc, để nhanh chóng đưa dân đến nơi ở mới, bởi vấn đề an toàn cho dân là quan trọng trên hết. Có một thực tế khó khăn như hiện nay là các dự án TĐC phục vụ cho các công trình thủy lợi, thủy điện thì bản thân Chi cục không được nắm, trong lúc đó với chức năng quản lý Nhà nước thì ngành phải biết, nhưng hiện nay hầu hết các khu TĐC đó đều do các chủ đầu tư của các công trình thủy điện quản lý. Đây cũng là những bất cập chưa được tháo gỡ.
Trước yêu cầu bức thiết của các hộ dân ở vùng sạt lở đến nơi ở mới, đề nghị ngành chức năng và UBND tỉnh cần có ý kiến trình Trung ương xem xét, tiếp tục bổ sung vốn đầu tư cho tỉnh, để triển khai xây dựng các điểm tái định cư.
Chi cục Phát triển Nông thôn sớm khắc phục các hạng mục đã bị xuống cấp hoặc chưa đầu tư xây dựng mới ở các điểm tái định cư, đã xây dựng trong những năm trước đây để người dân sớm ổn định cuộc sống. Đồng thời, tiến hành xây dựng các khu tái định cư mới một cách hợp lý, phù hợp với phong tục tập quán từng địa phương, để người dân yên tâm khi về nơi ở mới, ổn định cuộc sống, sản xuất, phát triển kinh tế, góp phần xây dựng nông thôn mới theo chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Xuân Thống
.