Đến thăm trang trại nấm của gia đình ông Nguyễn Viết Mão, chúng tôi ngỡ ngàng trước quy mô mà ông đầu tư cho nghề.
Vào thời điểm năm 2010, một lần tình cờ xem chương trình truyền hình, nhận thấy mô hình trồng nấm sò ở Bắc Ninh mang lại hiệu quả kinh tế cao, vốn đầu tư lại ít, có thể tận dụng được nguồn nguyên liệu có sẵn ở địa phương như mùn cưa, rơm rạ, bã mía… ông Mão đã xây dựng một xưởng trồng nấm trên diện tích 1.000m2 đất tại thôn Đại Đồng, xã Hưng Tây, Hưng Nguyên.
Ban đầu, ông đầu tư xây dựng hệ thống nhà xưởng hoàn thiện, khu chứa nguyên liệu trồng nấm, cũng như các khu sơ chế, nuôi nấm với tổng kinh phí lên đến gần 1 tỷ đồng. Sau đó, ông Mão quyết định tham gia lớp Tập huấn về kỹ thuật trồng các loại nấm ăn, nấm dược liệu và kỹ thuật nuôi trồng nấm cao cấp do Trung tâm Công nghệ sinh học thực vật - Viện di truyền Nông nghiệp Hà Nội tổ chức.
Ông tiếp tục học hỏi thêm kinh nghiệm khi đã thành thạo về kỹ thuật và tìm hiểu kỹ thị trường tiêu thụ. Loại nấm mà ông Mão sản xuất hiện nay là nấm sò, gần đây, ông còn đầu tư trồng thêm nấm linh chi. Trung bình mỗi kg nấm sò hiện bán với giá 30.000 đồng; thời gian từ trồng đến thu hái chỉ khoảng 3 tháng.
Ông Nguyễn Viết Mão bên xưởng nấm của mình
Trồng nấm có ưu điểm là tận dụng được những sản phẩm phụ của nhà nông như rơm, rạ, bã mía, mùn cưa, bông để sản xuất. Quy trình trồng cũng không quá phức tạp, chỉ cần học một khoá đào tạo ngắn là có thể nắm vững cách làm cũng như kỹ thuật.
Vốn đầu tư để trồng nấm cũng không mấy tốn kém, 1 kg nấm giống hiện có giá 18.000 đồng. Giá thành các nguyên liệu bổ sung như bột ngô, bao bì... cũng khá rẻ. Thông thường, 1 tạ mùn cưa có thể làm được gần 100 bịch nấm. Nếu chăm sóc tốt, trung bình mỗi bịch cho 6 - 7 lượng nấm ăn.
Chia sẻ về kỹ thuật trồng nấm, ông Mão cho biết: Để trồng nấm sò, đầu tiên nguyên liệu phải được đảm bảo, mùn cưa trước khi sử dụng phải được phơi khô, sàng lọc. Khâu tiếp theo là trộn mùn cưa với nước vôi hoặc vôi bột ủ đống từ 1 - 2 tháng. Mùn cưa sau khi xử lý sẽ được vớt ra, trộn với bột ngô hoặc cám gạo tạo đủ độ ẩm để đóng bịch đưa vào hấp ở nhiệt độ 100 - 102 độ C (tương đương từ 12 - 16 tiếng)..., sau đó đưa ra cấy giống.
Trong thời gian ủ, cần lưu ý phải đảo trộn thật đều để mùn cưa mềm ra và loại bỏ các loại bào tử có hại. Hỗn hợp mùn cưa sau đó lại được lèn chặt vào các túi ni lông. Sau khi cấy nấm, túi ni lông phải được cột chặt miệng, treo thành chùm trên giàn. Khoảng một hay hai ngày sợi nấm sẽ mọc lan ra trong mỗi bịch.
Thời điểm bịch nấm trắng toát như bông, dùng dao lam rạch 3 - 4 đường ở xung quanh bịch, mỗi vết rạch có độ dài từ 3 - 4cm. Từ những đường rạch này, vài ngày sau, nấm sẽ mọc ra. Khi nấm ra được 2 - 3 cm là đã có thể thu hoạch, sau đó lại tiếp tục rạch các vết khác trên bịch nấm cho đợt thu hoạch tiếp theo. Kỹ thuật trồng nấm không quá phức tạp nhưng phải tuân thủ đúng quy trình, cần được theo dõi thường xuyên, đảm bảo vệ sinh...
Cơ sở sản xuất nấm phải được thiết kế chắc chắn, đảm bảo độ thoáng mát, tránh luồng gió trực tiếp. Các bịch nấm nên treo có hàng lối, giữ một khoảng cách thích hợp để dễ tưới tiêu và kịp thời phát hiện sâu bệnh.
Hiện tại, xưởng nấm của gia đình ông Mão có gần 5.000 bịch đang độ thu hoạch. Trung bình mỗi năm, sau khi trừ các khoản chi phí, lợi nhuận gia đình ông thu được khoảng 10 - 15 triệu đồng.
Sau mấy vụ thu hoạch nấm mang lại hiệu quả kinh tế cao, lại tận dụng những nguyên liệu sẵn có ở địa phương, vừa đảm bảo môi trường vừa là thực phẩm sạch được thị trường ưa chuộng, trong thời gian tới, nếu điện lưới ổn định, ông Mão sẽ trồng nấm cao cấp để cung cấp cho thị trường nguồn “rau” sạch, góp phần tăng thu nhập cho gia đình.
Mô hình trồng nấm của gia đình ông Mão đã mở ra hướng làm ăn mới, đem lại hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với điều kiện sản xuất ở nông thôn. Với hiệu quả kinh tế mang lại cao, trồng nấm đang là một mô hình cần được nhân rộng.
Lê Hoa - Hằng Nga
.