(Congannghean.vn)-Ngày 15/5/2013, UBND tỉnh Nghệ An ra Quyết định số 1847/QĐ-UBND về việc phê duyệt Dự án Xử lý ô nhiễm môi trường do tồn lưu hóa chất BVTV tại xóm 11, xã Long Sơn (Anh Sơn). Một dự án có ý nghĩa xã hội lớn nhưng đang lộ rõ những bất cập trong quá trình triển khai của đơn vị thi công khiến người dân hoang mang.
Kho “thuốc độc” ngay sau tường nhà dân
Kho thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) ở xóm 11, xã Long Sơn do Trạm Vật tư nông nghiệp huyện Anh Sơn quản lý, nằm trong khuôn viên và chỉ cách mép tường sau nhà ông Nguyễn Văn Ngọc trên dưới chục bước chân, thuộc khu vực đất đồi, giáp sông Lam. Năm 1967, kho thuốc này được xây dựng để phục vụ sản xuất nông nghiệp của HTX Long Sơn. Nền kho đắp bằng đất, vách nứa (sau này được xây tường), có diện tích 60 m2. Đến khoảng năm 1990, kho bị phá dỡ, chỉ còn lại nền kho và tàn dư của thuốc BVTV DDT, đào đất lên bốc mùi nồng nặc. Trên nền đất đó, gia đình ông Ngọc đã trồng cây ăn quả, rau màu và xây dựng nhà cửa sinh sống hàng chục năm nay. Giếng khơi được đào chỉ cách nền kho cũ chưa đến 40 m, nước có mùi hôi nên từ nhiều năm nay gia đình ông phải đi chở nước cách đó gần 1 km về sinh hoạt. Kho thuốc nằm ở khu vực trên đồi cao nhưng do nhận thức hạn chế, khó khăn về kinh tế, 12 hộ dân bị ảnh hưởng trực tiếp vẫn sống xung quanh khu vực này.
 |
| Kho “thuốc độc” chỉ cách nhà ông Ngọc chục bước chân |
Cụ Nguyễn Thị Năm (74 tuổi) ở xóm 11 cho biết: “Trước đây, kho thuốc này đủ các loại thuốc như vôn-pha-tốc, DDT, 666... Mỗi lần phát thuốc, người dân lại kêu trời vì mùi hôi thối. Không biết có phải vì chất độc ngấm vào đất, vào nước hay không mà làng này, hầu như ai cũng mắc bệnh xương khớp, nhiều người chết trẻ vì bệnh ung thư...(?)”.
Kết quả phân tích mẫu đất của Dự án Xử lý ô nhiễm môi trường do tồn lưu hóa chất BVTV tại xóm 11 cho thấy, 10/11 vị trí lấy mẫu đất đem phân tích phát hiện có hàm lượng thuốc BVTV, các mẫu phân tích được cho kết quả ô nhiễm DDT từ nồng độ 0,01 đến 9,847 mg/kg, vượt mức cho phép 1 - 949 lần; 3/11 vị trí lấy mẫu có nhóm phốt-pho hữu cơ, nồng độ vượt quá tiêu chuẩn 1 - 6 lần; 10/11 vị trí có nhóm gamma BHC (lindan), nồng độ vượt quá tiêu chuẩn 1 - 21,5 lần. Tổng diện tích đất ô nhiễm cần được xử lý là 409,8 m2, chia thành 3 khu vực. Khu vực nhiễm nặng 122,1 m2; trong đó, khu vực tại nền kho cũ là 41,4 m2 với nồng độ nhiễm DDT trong đất cao nhất phân tích được là 9,478 mg/kg. Khu vực nhiễm trung bình là 10,4 m2 và khu vực nhiễm nhẹ là 177,3 m2... Theo Dự án, một phần diện tích trên sẽ được đào đất vận chuyển ra Hà Nội để xử lý bằng phương pháp đốt; số còn lại được xử lý tại chỗ.
“Đùa” với dự án tiền tỷ
Dự án Xử lý ô nhiễm môi trường do tồn lưu hóa chất BVTV tại xóm 11, xã Long Sơn do Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Nghệ An làm chủ đầu tư, với tổng mức đầu tư gần 6,2 tỷ đồng, nhà thầu là Công ty CP Phát triển Công nghệ Tài nguyên Môi trường. Đây là một dự án có ý nghĩa lớn về mặt dân sinh, tuy nhiên lại đang bị chính các hộ dân trực tiếp hưởng lợi phản đối kịch liệt phương án triển khai. Ông Ngọc, chủ nhân của ngôi nhà nằm cạnh kho thuốc vẫn không hiểu được vì sao, tường nhà chỉ cách vị trí kho thuốc trên dưới 10 bước chân nhưng khi lập dự án thì nền kho lại “cách gia đình ông Ngọc 40 m về phía Đông Nam”? Chúng tôi có mặt khi công trường đang tạm ngừng thi công chỉ sau 2 ngày hoạt động. Người dân xóm 11 cho rằng, cách triển khai phương án thi công không phù hợp, thay vì dùng máy lại thuê nhân công trực tiếp đào, bốc đất; vào thi công mà không báo cáo với chính quyền địa phương. Theo một số người trực tiếp làm thuê cho đơn vị thi công thì do không hiểu biết về tác hại của kho thuốc nên họ nhận làm với giá trên dưới 200.000 đồng/m3 đất. Đến buổi làm việc thứ 2, đơn vị thi công mới phát đồ bảo hộ lao động bao gồm găng tay, khẩu trang, ủng... Khu vực thi công không được che chắn, không có biển báo cấm khiến mùi hôi thối bốc lên nồng nặc.
 |
| Bị người dân cản trở, hàng chục bao tải đất nhiễm độc nằm phơi sương |
Giải thích điều này, ông Trần Ngọc Hà, đại diện Công ty CP Phát triển Công nghệ Tài nguyên Môi trường cho biết: “Phương pháp thi công nêu trong hồ sơ thiết kế là dùng máy nhưng đơn vị thi công phải thuê nhân công đào trực tiếp để cho gọn, đào được chừng nào đóng vào bao bì chừng ấy. Việc quây tôn khu vực công trường không có trong thiết kế nhưng khi người dân phản đối, thường xuyên vào công trường buộc chúng tôi phải quây tôn để thuận tiện cho công tác triển khai. Để triển khai Dự án đã có nhiều cuộc họp giữa các bên liên quan nên chúng tôi nghĩ, chính quyền địa phương đã thông báo cho dân nên mới không thông qua xóm. Về việc này, chúng tôi đã nhận sai trước dân trong cuộc họp dân gần đây”.
Theo bà Nguyễn Thị Lương - Xóm trưởng xóm 11, xã Long Sơn thì công tác tuyên truyền của chính quyền các cấp chưa đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân: “Chúng tôi cũng không được biết công khai về mức độ độc hại, mức độ ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt nên bà con đang rất hoang mang. Mặc dù rất đồng tình, phấn khởi khi được UBND tỉnh quan tâm triển khai Dự án, nhưng người dân cũng cần được thông tin về Dự án, về phương án đền bù, giải phóng mặt bằng, có hay không việc hỗ trợ người dân, an toàn trong triển khai thi công... Tuy nhiên, nhân dân xóm 11 không hề biết, chỉ khi nghe bốc mùi hôi thối, xe chở đất chạy qua đường thôn xóm mới vỡ lẽ...”.
Theo ghi nhận của phóng viên, đến ngày 30/12, Dự án đang bị ách lại do người dân xóm 11 kiên quyết không cho đơn vị thi công triển khai công việc. Ông Phạm Bá Đồng - Chủ tịch UBND xã Long Sơn cho biết, đơn vị thi công làm không đúng quy trình, vào địa bàn triển khai Dự án nhưng không thông báo với xã. Chỉ khi người dân phản ánh, xã mới được biết. Dù người dân xóm 11 xác nhận, họ “mù tịt” thông tin và đang cản trở thi công dự án nhưng ông Phạm Bá Đồng vẫn quả quyết cho rằng: “Qua các cuộc họp trước đó, người dân đã được tuyên truyền sâu rộng về dự án và rất đồng tình ủng hộ. Về việc dân cản trở thi công, chúng tôi sẽ tiếp tục họp dân để Dự án được triển khai và hoàn thành đúng tiến độ(?)”.
.