Nhiều chuyển biến tích cực

(Congannghean.vn)-Các huyện rẻo cao miền Tây tỉnh Nghệ An, địa bàn định cư chủ yếu của đồng bào các dân tộc thiểu số, địa hình hiểm trở, cuộc sống còn rất khó khăn. Trước đây, tình trạng học sinh con em đồng bào các dân tộc thiểu số ở các huyện miền núi bỏ học giữa chừng luôn là “bài toán” nan giải. Những năm gần đây, các trường học theo hình thức bán trú được thành lập ở những huyện miền núi không chỉ khắc phục, hạn chế tình trạng học sinh bỏ học mà qua đó, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, tạo cơ sở từng bước rút ngắn khoảng cách về chất lượng giáo dục giữa các vùng, miền của tỉnh.

Góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh miền núi

Ngày 18/7/2016, Chính phủ ban hành Nghị định số 116/2016/NĐ-CP quy định chính sách hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, thôn đặc biệt khó khăn. Ở điều 5: Mức hỗ trợ quy định rõ: Học sinh thuộc đối tượng hưởng chính sách theo quy định tại Nghị định này được hỗ trợ tiền ăn, tiền nhà ở và gạo với mức hỗ trợ như sau: Về hỗ trợ tiền ăn, mỗi học sinh được hỗ trợ mỗi tháng bằng 40% mức lương cơ sở và được hưởng không quá 9 tháng/năm học/học sinh. Về hỗ trợ tiền nhà ở, đối với học sinh phải tự túc chỗ ở do nhà trường không thể bố trí ở bán trú trong trường, mỗi tháng được hỗ trợ bằng 10% mức lương cơ sở và được hưởng không quá 9 tháng/năm học/học sinh. Về hỗ trợ gạo, mỗi học sinh được hỗ trợ mỗi tháng 15 kg gạo và được hưởng không quá 9 tháng/năm học/học sinh.

Học sinh thuộc diện bán trú Trường PTDTBT THCS Mai Sơn, huyện Tương Dương ăn bữa trưa tại trường

Nếu như bán trú tại các trường học ở vùng đồng bằng thì chỉ ăn bữa trưa, sau giờ tan học buổi chiều, các em trở về nhà. Thế nhưng, bán trú tại các trường học ở các huyện miền Tây xứ Nghệ khá đặc biệt khi kéo dài từ sáng thứ 2 đến tận chiều thứ 6 hàng tuần. Các em học sinh thuộc diện bán trú không chỉ được học văn hóa mà còn được chăm lo cả về thể chất lẫn tinh thần. Từ đó, các em không ngừng nỗ lực vươn lên, ham học, học giỏi, tạo tiền đề cho những bước tiến xa hơn trong tương lai. Nghệ An là một trong những địa phương có số lượng học sinh được hưởng chế độ bán trú đông nhất của cả nước, tập trung chủ yếu ở các huyện miền Tây.

Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở (PTDTBT THCS) Tri Lễ, huyện Quế Phong đạt chuẩn bán trú vào năm 2013. Mỗi năm, trường có khoảng 756 học sinh, chủ yếu là con em đồng bào dân tộc Mông, Thái, Khơ Mú và Kinh theo học. Trong đó, có khoảng 320 học sinh thuộc diện bán trú, ăn ở, sinh hoạt, học tập thường xuyên tại trường. Những năm trước, Trường PTDTBT THCS Tri Lễ là một trong những trường có tình trạng học sinh bỏ học cao nhất huyện, khoảng 40 em/năm. Năm 2012, Trường tổ chức thực hiện mô hình bán trú. Từ đó, tỉ lệ học sinh bỏ học sau kỳ nghỉ hè, nghỉ Tết, bỏ học giữa chừng giảm xuống rõ rệt qua từng năm học, nay chỉ còn 5 - 7 em/năm.

Trường PTDTBT THCS Hữu Kiệm, huyện Kỳ Sơn có 424 học sinh, chủ yếu là con em đồng bào dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú và Kinh thuộc 2 xã Hữu Kiệm và Hữu Lập theo học. Trong đó có 240 em thuộc diện bán trú. Đây là 2 xã có người nghiện ma túy khá cao, có gia đình cả vợ và chồng đều bị nghiện hoặc vào tù vì phạm tội liên quan đến ma túy nên ảnh hưởng rất lớn đến việc học tập của con cái. Nhờ được học trong môi trường bán trú, được thầy cô quan tâm, các em không chỉ ổn định tâm lý để duy trì việc đến trường học cái chữ mà còn được đảm bảo sức khỏe khi ăn đủ bữa, đủ chất ở trường. Được biết, trong năm học 2018 - 2019, Trường PTDTBT THCS Hữu Kiệm chỉ có 1 học sinh bỏ học giữa chừng.

5 giờ 30 phút, khi nồi cháo, nồi cơm ở khu vực bếp tỏa mùi thơm lừng cũng là lúc tiếng trống trường vang lên, báo hiệu giờ tập thể dục buổi sáng. Vì đã quen từ trước, trước đó tất cả các em học sinh ở khu bán trú đã thức dậy, đánh răng, rửa mặt và khi nghe tiếng trống, nhanh chóng tập trung ở sân trường để tập thể dục. Sau đó, các em học sinh vui vẻ cùng chung tay quét dọn sạch sẽ khuôn viên trường học. Một hồi trống nữa vang lên, các em răm rắp tập trung vào bàn ăn để ăn sáng và nghiêm túc lên lớp học. Sau khi tan học, đúng giờ quy định, các em tập trung tại khu nhà ăn để ăn bữa cơm đảm bảo chất dinh dưỡng.

Buổi chiều, sau khi hết giờ học trên lớp, theo tiếng trống hiệu lệnh, học sinh bán trú đổ về khu tăng gia sản xuất để được các thầy, cô hướng dẫn trồng, chăm sóc vườn rau chung. Vườn rau này được thầy Hoàng Văn Thưởng, Hiệu trưởng nhà trường đứng ra thuê của người dân gần đó. Vườn rau với đủ loại rau: dền, cải, khoai lang, chuối… Tất cả được dùng phục vụ bữa ăn hàng ngày của hơn 240 học sinh bán trú. Ngoài ra, nhà trường còn tổ chức nuôi lợn để chủ động thực phẩm sạch cho học sinh. Nhờ sự chăm chỉ, cần mẫn ngoài giờ lên lớp của thầy, cô và trò mà gần như suốt năm học, nhà trường đều chủ động được nguồn rau xanh và thịt lợn sạch cho học sinh bán trú. Đặc biệt, nó còn là nguồn quỹ để nhà trường tổ chức các hoạt động thăm hỏi, động viên những học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn vào các dịp lễ, Tết.

Ngoài giờ học, học sinh Trường PTDTBT THCS Hữu Kiệm, huyện Kỳ Sơn tham gia trồng rau, chủ động nguồn rau sạch cho các bữa ăn bán trú tại trường

Thầy Hoàng Văn Thưởng, Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: Do sinh ra và lớn lên trong điều kiện khó khăn, các em học sinh miền núi thường thiếu các kỹ năng lao động. Vì vậy, bên cạnh nhiệm vụ chuyên môn, nhà trường cũng rất chú trọng việc bồi dưỡng nhân cách, kỹ năng lao động sản xuất cho học sinh. Việc hướng dẫn các em chăm sóc vườn rau, đàn lợn không chỉ góp phần đảm bảo thực phẩm sạch mà còn là một biện pháp giúp các em quý trọng những sản phẩm mình và các bạn góp phần làm ra. Đặc biệt, nhiều em sau khi học hết bậc THCS, không có điều kiện học tập lên cao đã tham gia vào các hoạt động lao động sản xuất tại địa phương rất hiệu quả.

Sau bữa cơm tối và xem chương trình truyền hình, học sinh bán trú ở Trường PTDTBT THCS Hữu Kiệm và những ngôi trường bán trú khác ở các huyện miền núi Nghệ An tập trung làm bài tập, ôn bài, dưới sự giám sát của giáo viên nhà trường và đi ngủ đúng giờ quy định. “Tất cả các trường đạt chuẩn bán trú và các trường có học sinh bán trú đều thực hiện rất nghiêm túc các chế độ được đặt ra cho học trò, từ thời gian học tập trên lớp, sinh hoạt văn hóa, thể thao và cả kỹ năng lao động. Sau một thời gian rèn luyện, các em học sinh cởi mở, tự tin hơn rất nhiều”, thầy Thưởng cho biết thêm.

Vẫn còn những khó khăn

Hiện, toàn tỉnh có 36 trường học được công nhận đạt chuẩn bán trú. Ngoài ra, còn trên 100 trường có học sinh bán trú, tập trung chủ yếu ở 8 huyện miền núi phía Tây. Năm học 2018 - 2019, tỉnh Nghệ An có 20.061 em học sinh được hưởng chế độ học sinh bán trú, trong đó, tập trung nhiều nhất ở các huyện như: Kỳ Sơn 5.489 em, Tương Dương 3.272 em, Quế Phong 2.447 em...

Tuy nhiên, quá trình triển khai cho thấy, nhiều trường học bán trú đang gặp rất nhiều khó khăn cả về cơ sở vật chất (phòng học, phòng ăn, nghỉ cho học sinh, giáo viên và thậm chí là nhà vệ sinh) và cơ chế đối với giáo viên. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng sinh hoạt, học tập của học sinh. Thực tế, tại các trường bán trú có số lượng lớn học sinh tập trung ăn ở, sinh hoạt, học tập thì bên cạnh công tác chuyên môn, trách nhiệm của người thầy, người cô về việc đảm bảo chăm lo cho học trò về mọi mặt càng nặng nề.

Để đảm bảo an toàn cho hàng trăm học sinh bán trú học tập và sinh hoạt, bên cạnh giáo viên phụ trách công tác bán trú thì hầu hết các trường tổ chức bán trú đều thành lập Tổ quản sinh do thầy, cô giáo thay nhau đảm nhận. Cùng với đó, còn có các tổ tự quản do học sinh phụ trách. Đặc biệt, các trường học cũng chủ động phối hợp chặt chẽ với Công an xã, Đồn biên phòng để đảm bảo ANTT, ngăn chặn, hạn chế mức thấp nhất các tai, tệ nạn xã hội, tập tục lạc hậu tác động tới các em học sinh.