Khoảng 8 giờ sáng, sân đình làng Thị Cấm đã nhộn nhịp chày cối, rơm, đóm. 10 giờ, những phần thóc được chia đều vào 4 rá. 4 đội mang lên cửa đình bộ đồ nghề để lấy lửa là những hộp tre và các bó bùi nhùi.
Một người rỉ tai tôi: cái hộp tre có thể để từ năm trước, bùi nhùi làm bằng rơm nếp xé nhỏ cũng không khó, quan trọng nhất là thanh giang dùng để cọ vào chiếc hộp tre cho nóng để phát lửa thì phải là đoạn giang thật dẻo, chắc và phơi cẩn thận. Các cụ bô lão trịnh trọng đi kiểm tra các mồi lửa, tìm các chất kích thích, hòng lửa mau bén.
|
|
11 giờ, sân đình không còn một chỗ trống, người người chen vai xem kéo lửa. Ban tổ chức phát loa: “Ban giám khảo chú ý, lửa phải bùng lên thành ngọn mới được. Nếu chỉ có khói thì chưa tính”.
Trong đám khói nghi ngút phát ra từ những nhóm trai tráng đang cật lực kéo các sợi lạt giang, tiếng reo bỗng vang lên: người nói đội 2, người nói đội 4 đã ra lửa.
Cuối cùng, ban giám khảo tuyên bố: đội 2 thắng cuộc trong phần thi kéo lửa. Sân đình như một phim trường với hàng trăm máy ảnh, máy quay, điện thoại cùng ghi hình khoảnh khắc hân hoan ấy.
|
Lửa kéo xong được đem ra giữa sân để nấu 4 niêu cơm và đốt thêm những đống rơm khác. Người làng bảo làm thế để ban giám khảo mất nhiều thời gian mới tìm được niêu cơm dự thi đang ủ trong tro rơm nếp, nhờ đó cơm thi sẽ nhiều lửa, ngon hơn.
Hàng chục đống rơm lớn nhỏ trong sân cùng cháy bùng bùng, khiến ai nấy mồ hôi nhễ nhại.
Con đường Phương Canh chạy qua đình cũng tắc nghẽn vì người xe dừng lại xem hội.
Bà Trần Thị Hợp (77 tuổi, phố Trường Chinh, Q.Đống Đa) tóc đã bạc trắng, vịn vai cháu gái đứng xem, tấm tắc: “50 năm tôi mới xem hội nấu cơm, cứ như được trở về ngày còn nhỏ, hồi đó chị em chúng tôi phải nhờ người lớn kiệu lên vai mới xem được cơm”.
12 giờ trưa, niêu cơm của 4 đội đã được ban giám khảo tìm thấy và trịnh trọng rước vào đình. Hàng trăm người lại ùa vào xem ban tổ chức mở niêu, xới cơm cúng thánh. Lạ là ban giám khảo không được nếm thử cơm, chỉ được chấm điểm bằng mắt nhìn, mũi ngửi.
“Cơm đội 2 trắng quá! Thơm quá! Giải nhất thôi các quan ơi”, là tiếng cổ động viên đội 2 gợi ý, nhưng các giám khảo công bố: “Đội 4 giải nhất vì cơm dẻo nhất, trắng nhất và thơm nhất” trong tiếng reo vang trời của cổ động viên đội 4.
Bát cơm hạ xuống từ ban thờ, trẻ con, người lớn xúm xít vây quanh. Một cụ cao niên bảo tôi: “Hôm nay ưu tiên các cô, đáng ra là đàn bà con gái không được ngồi xem các cụ xới cơm cúng đâu”, rồi cụ còn cho tôi nếm một nắm cơm từ niêu cơm giải nhất.
Hai cô gái người Ý là Valentina và Flavia, nhân viên Liên Hiệp Quốc ở Hà Nội, nói: “Đặc biệt quá. Tôi quay phim rồi, các bạn tôi sẽ phát ghen vì không đi xem lễ hội này”.