Từ bao đời nay, lễ hội mùa Xuân đã trở thành hình thức sinh hoạt tín ngưỡng văn hóa cộng đồng, mang ý nghĩa nhân văn cao đẹp. Đến lễ hội có đông đảo quần chúng nhân dân, không phân biệt lứa tuổi với tâm nguyện tốt lành và hướng thiện.
Sau một năm bận rộn với những lo toan thường nhật, tham gia trẩy hội ngày Xuân, khách hành hương có dịp giải tỏa những lo âu, phiền muộn của cuộc sống thường nhật, được thư giãn tinh thần với những trò chơi lành mạnh trong ngày hội, được tham quan, hiểu biết về các di tích lịch sử.
Các lễ hội truyền thống đầu Xuân với sức sống mãnh liệt vốn có đã ăn sâu vào tiềm thức, trở thành nhu cầu, khát vọng không thể thiếu trong đời sống tinh thần của nhân dân ta.
Tuy nhiên, điều đáng nói là hiện nay công tác quản lý lễ hội ở một số nơi vẫn còn nhiều vấn đề bất cập. Đó là tình trạng mê tín dị đoan và nhiều biến tướng của nó nảy sinh qua việc xem bói, xem quẻ, lên đồng.
Công tác quản lý thiếu chặt chẽ, theo đó, nạn cờ bạc, ăn xin, ăn uống lãng phí, buôn thần bán phật được dịp hoạt động. Việc khoán trắng cho các “cai thầu” tổ chức bán vé vào hội, gửi xe đạp, xe máy, ô tô… đã khiến cho phí dịch vụ “đội” lên ở mức cao gấp nhiều lần so với quy định.
Công tác vệ sinh môi trường ở nhiều lễ hội chưa bảo đảm, nhất là vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm chưa được quản lý, giám sát chặt chẽ. Trong khâu tổ chức ở một số lễ hội, phần “lễ” còn nặng hơn phần “hội”.
Các trò vui chơi có thưởng, thực chất là cờ bạc trá hình nhằm “móc túi” du khách còn diễn ra. Một số nơi xem di tích, lễ hội là nguồn lợi của địa phương chỉ tập trung khai thác giá trị kinh tế mà làm phai mờ bản sắc văn hóa của lễ hội. Không ít cán bộ, công chức bỏ bê công việc, tham gia lễ hội với mục đích cầu danh, cầu lộc, vụ lợi đã nêu gương xấu cho quần chúng.
Nguyên nhân của những bất cập nêu trên trước hết phải kể đến là sự buông lỏng, thiếu trách nhiệm trong quản lý của ban tổ chức các lễ hội, ban quản lý các di tích lịch sử. Bên cạnh đó, văn hóa giao tiếp ứng xử trong một bộ phận khách hành hương khi tham gia lễ hội còn bị hạn chế.
Đây cũng là hệ quả của công tác tuyên truyền chưa phát huy hiệu quả để người dân hiểu được ý nghĩa, giá trị của lễ hội, công đức danh nhân cũng như bảo vệ cảnh quan môi trường. Các văn bản về công tác tổ chức các lễ hội đã được ban hành nhưng nhiều người dân chưa nắm bắt được để thực hiện.
Hiện đang trong mùa lễ hội 2012, để đảm bảo cho các lễ hội mùa Xuân thực sự có ý nghĩa, vui tươi và lành mạnh, các cấp, các ngành chức năng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy chế tổ chức lễ hội do Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch ban hành.
Trước hết, cần ngăn chặn triệt để các hoạt động mê tín dị đoan, các tệ nạn cờ bạc biến tướng, chống mọi biểu hiện thương mại hóa lễ hội bằng việc đặt hòm công đức bừa bãi. Quản lý, theo dõi và không để làm phát sinh những khoản thu phí không hợp lý, trái quy định, nhất là tình trạng “chặt, chém” khách gửi ô tô, xe máy.
Khâu tổ chức các lễ hội phải có kịch bản được dàn dựng, thống nhất kỹ lưỡng từ trước. Kết hợp hài hòa giữa phần lễ và phần hội, có sự kiểm duyệt của các cơ quan văn hóa có thẩm quyền. Theo đó, phần “lễ” phải thể hiện được tinh hoa, ý nghĩa, bản sắc, tạo được không khí thiêng liêng, trang trọng, loại bỏ các hủ tục phiền hà. Phần ‘hội” cần có thêm nhiều trò chơi giải trí lành mạnh, các hoạt động văn hóa, thể thao mang tính giáo dục, thẩm mỹ cao.
Cuối cùng, ban tổ chức các lễ hội cần xây dựng được các phương án bảo vệ, đảm bảo an ninh trật tự và giữ gìn vệ sinh môi trường, cảnh quan trong suốt thời gian lễ hội diễn ra.
Tổ chức và quản lý tốt lễ hội mùa Xuân là thiết thực bảo vệ và phát huy giá trị của các di sản văn hóa cổ truyền các dân tộc. Đó cũng là hoạt động có ý nghĩa trong công tác giáo dục truyền thống, giúp cho các thế hệ hôm nay và mai sau tự hào về quê hương, đất nước và luôn biết hướng về cội nguồn.
Bùi Minh Tuấn
.