Dự báo sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ tư trên thế giới vào năm 2030, Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) hứa hẹn mở ra một thị trường chung và tạo cơ hội cho doanh nghiệp tiếp cận không gian thị trường rộng mở qua nhiều hiệp định thương mại tự do với các đối tác ngoại khối.
 |
| Ảnh minh họa |
Cơ hội là vậy tăng trưởng xuất khẩu hàng Việt vào thị trường các nước ASEAN vẫn rất thấp.
Thống kê từ Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho thấy, nếu như năm 2016 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào khu vực này chiếm 9,8% trên tổng kim cho ngạch xuất khẩu thì đến năm 2017, tỷ lệ này nhích lên mức 11% và được cho là vẫn rất khiêm tốn. Đáng chú ý, khả năng tận dụng ưu đãi thuế quan của doanh nghiệp Việt Nam cũng dừng lại ở mức hạn chế.
Không chỉ với các doanh nghiệp nhỏ, mà ngay cả những doanh nghiệp đã va vấp nhiều trên thương trường cũng khẳng định: Việc đưa hàng hóa vào thị trường ASEAN không hề đơn giản.
Theo nhiều chuyên gia, Việt Nam cũng như các nước thành viên ASEAN đang cùng chia sẻ những lợi thế nổi trội khi AEC được thành lập trên nền tảng của một ASEAN, một “trung tâm tăng trưởng” của kinh tế thế giới. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn khá mơ hồ về AEC nếu so với doanh nghiệp các nước ASEAN khác.
Cùng với đó, viễn cảnh hàng hoá của các nước trong khối ASEAN tràn ngập thị trường Việt Nam mang lại cơ hội cho người tiêu dùng mua hàng giá rẻ, giúp kiềm chế tăng giá ngoại nhập, nhưng cũng là thách thức không dễ chịu của nhiều doanh nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng Việt có sức cạnh tranh thấp. Ngoài ra, Việt Nam cũng còn nhiều lúng túng trong việc xử lý các rào cản kỹ thuật bảo vệ sản xuất và người tiêu dùng trong nước.
Các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp chỉ có thể tận dụng được những lợi thế của AEC khi thực sự “đặt chân” vào thị trường ASEAN, trở thành “người chơi” trên thị trường đó và là một người chơi có đủ năng lực.
Và dù AEC đã trở thành một thị trường chung nhưng mỗi nước trong khối vẫn có sự khác biệt về văn hóa, tôn giáo, thị hiếu tiêu dùng. Vì thế, doanh nghiệp cần phải tìm hiểu đất nước, con người, tập quán kinh doanh của từng thị trường.
Nhận định về vấn đề này, ông Trần Thanh Hải- Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: ASEAN là một trong những thị trường trọng điểm của hàng hóa Việt. Với việc thành lập AEC, hàng rào thuế quan trong khu vực ASEAN đã được dỡ bỏ.
Hiện, tỷ lệ bãi bỏ thuế quan ở các nước ASEAN-6 là 98%; của Việt Nam, Lào và Myanmar là 91% và đang phấn đấu đạt tỷ lệ 98% trong năm 2018 này. Nhờ đó, các doanh nghiệp sẽ được hưởng những yếu tố tích cực qua việc tăng khối lượng trao đổi thương mại, thay đổi cơ cấu xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng xuất khẩu và tăng kim ngạch xuất khẩu cũng như mở rộng thị phần…
Theo ông Trần Thanh Hải, cơ hội từ giảm thuế giúp lượng hàng hóa Việt Nam xuất khẩu vào ASEAN ngày một tăng lên. Bên cạnh mặt hàng dầu thô và gạo là các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vào thị trường ASEAN, có rất nhiều mặt hàng khác cũng đang dần chiếm lĩnh thị trường và được người tiêu dùng các nước ASEAN ưa chuộng.
Chẳng hạn như sản phẩm giày dép, dệt may, giày dép, thủy sản, cà phê, cao su, máy vi tính sản phẩm điện tử và linh kiện, sắt thép các loại… Tuy nhiên, để hàng hóa Việt thâm nhập sâu thị trường ASEAN, ông Trần Thanh Hải cho rằng, bên cạnh đầu tư đổi mới sản phẩm, nâng cao chất lượng hàng hóa và dịch vụ, doanh nghiệp phải nắm rõ thị trường; đồng thời nỗ lực kết nối để xây dựng kênh phân phối riêng cũng như quan tâm nhiều hơn đến những hàng rào phi thuế quan như tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.
Về phía Bộ Công Thương sẽ triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại tầm quốc gia cũng như hỗ trợ các hoạt động xúc tiến thương mại quy mô nhóm hàng hóa để giúp doanh nghiệp kết nối, giao thương tốt hơn với các thị trường tiềm năng tại khu vực ASEAN
.