Những điểm mới của Luật Thi hành án hình sự năm 2019

(Congannghean.vn)-Luật Thi hành án hình sự (THAHS) năm 2019 đã được Quốc hội khóa XIV, kỳ họp thứ 7 thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2020. So với Luật năm 2010, Luật THAHS năm 2019 đã có nhiều nội dung mới.

Một trong những điểm mới của Luật Thi hành án hình sự năm 2019 là đã cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 về đảm bảo quyền con người, quyền công dân khi quy định cụ thể về "Quyền và nghĩa vụ của phạm nhân"

Luật THAHS năm 2019 gồm 16 chương, 207 điều. So với Luật năm 2010, Luật THAHS năm 2019 có những nội dung mới cơ bản. Cụ thể, phạm vi điều chỉnh của Luật đã mở rộng thêm đối với việc xác định nội dung, trình tự, thủ tục thực hiện tha tù trước thời hạn có điều kiện; thi hành các hình phạt và biện pháp tư pháp đối với pháp nhân thương mại chấp hành án. Những nội dung mới được quy định trong Luật để đảm bảo quyền con người, quyền công dân theo tinh thần Hiến pháp năm 2013 và khắc phục bất cập, hạn chế trong thực tiễn công tác thi hành án phạt tù.

Ngoài ra, Luật cũng đã sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến thi hành án tử hình như quyết định thành lập Hội đồng thi hành án tử hình theo hướng quy định cụ thể hơn về thời gian, mối quan hệ, phối hợp giữa các cơ quan trong việc thành lập Hội đồng thi hành án tử hình; bổ sung về hồ sơ thi hành án tử hình; ngoài việc nhận tử thi và hài cốt, Luật bổ sung quy định về việc nhận tro cốt của người bị kết án tử hình.

Về thi hành án treo, cải tạo không giam giữ, Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến thi hành án treo như bổ sung nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ; quy định cụ thể các nghĩa vụ của người chấp hành án. Cùng với đó, Luật cũng đã bổ sung nội dung tha tù trước thời hạn có điều kiện quy định về thời điểm; hồ sơ quản lý, cơ quan quản lý, nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; bổ sung quy định “Thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại” quy định về cơ quan được giao nhiệm vụ thi hành án; quyết định, thủ tục, hồ sơ thi hành án; quyền, nghĩa vụ của pháp nhân thương mại chấp hành án; cưỡng chế thi hành án... được quy định trong thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại.

Theo đánh giá, điểm mới của Luật THAHS năm 2019 là đã cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 về đảm bảo quyền con người, quyền công dân, điều này được hiện thực hóa tại Điều 27 “Quyền và nghĩa vụ của phạm nhân”. Bên cạnh đó, một trong những điểm mới được đánh giá cao tại Luật THAHS năm 2019 là lần đầu tiên trong lịch sử pháp luật hình sự Việt Nam, đã bổ sung quy định pháp nhân thương mại là chủ thể của tội phạm.

Theo đó, tại Chương XI “THAHS đối với pháp nhân thương mại” (bao gồm 9 điều) đã quy định về cơ quan được giao nhiệm vụ thi hành án; quyết định, thủ tục, hồ sơ thi hành án; quyền, nghĩa vụ của pháp nhân thương mại chấp hành án; cưỡng chế thi hành án; trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước đối với pháp nhân thương mại; chuyển giao nghĩa vụ thi hành án trong trường hợp pháp nhân thương mại tổ chức lại; cấp giấy chứng nhận chấp hành xong hình phạt, giấy chứng nhận chấp hành xong biện pháp tư pháp. Theo đánh giá, THAHS đối với pháp nhân thương mại là vấn đề mới, lần đầu được quy định trong Luật THAHS năm 2019.

Luật Thi hành án hình sự năm 2019 đã cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 về đảm bảo quyền con người, quyền công dân cho các phạm nhân (Trong ảnh: Phạm nhân tham gia Hội thi kể chuyện theo sách tại Trại giam số 6)

Luật THAHS năm 2019 cũng đã sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến thi hành án treo, cải tạo không giam giữ như: Bổ sung nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ; quy định cụ thể các nghĩa vụ của người chấp hành án, cụ thể: Bổ sung nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo. Quy định cụ thể các nghĩa vụ của người chấp hành án treo trong thời gian thử thách; quy định về trình tự, thủ tục, biện pháp lao động phục vụ tại cộng đồng đối với người bị phạt cải tạo không giam giữ không có việc làm hoặc mất việc làm trong thời gian chấp hành án. So với Luật THAHS năm 2010, Luật đã bổ sung một số nội dung liên quan đến giải quyết trường hợp người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ vắng mặt tại nơi cư trú.

Đối với chính sách mới về tha tù trước thời hạn có điều kiện, Bộ luật Hình sự năm 2015 cũng đã đề cập đến, tuy nhiên, nội dung này đã được quy định rõ hơn trong Luật THAHS năm 2019. Theo đó, Luật đã bổ sung Mục 3, Chương III quy định nội dung tha tù trước thời hạn có điều kiện quy định về: Thời điểm; hồ sơ quản lý, cơ quan quản lý, nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; nghĩa vụ, việc lao động, học tập, rút ngắn thời gian thử thách, thủ tục rút ngắn thời gian thử thách; thực hiện việc kiểm điểm, việc vắng mặt tại nơi cư trú; xử lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện vi phạm nghĩa vụ hoặc vi phạm pháp luật bị xử phạt vi phạm hành chính; giải quyết trường hợp phạm nhân đã được đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện vi phạm nội quy trại giam, cơ sở giam giữ hoặc có hành vi vi phạm pháp luật; hủy bỏ quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện; trách nhiệm của gia đình người được tha tù trước thời hạn có điều kiện.