Một trong những điểm đáng chú ý của Nghị định số 73/2018/NĐ-CP quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất vừa được Chính phủ ban hành ngày 15/5/2018, đó là bổ sung các chất ma tuý có trong thuốc thú y và quy định trách nhiệm của Bộ NN&PTNT trong việc quản lý thuốc thú y có hàm lượng ma túy, tiền chất ma túy.
Chưa có trong danh mục, chưa được xem là chất ma túy
Theo Thượng tá Bùi Đức Thiêm, Phó trưởng phòng Phòng chống đấu tranh với tội phạm ma túy tổng hợp và tiền chất, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C47) Bộ Công an, ma túy tổng hợp được sản xuất từ các loại tiền chất. Mỗi loại tiền chất có thể điều chế ra một chất ma túy tổng hợp mới. Tội phạm có thể tổng hợp một hoặc nhiều loại tiền chất khác nhau cho ra các loại ma túy mới, thậm chí cũng các loại tiền chất đó nhưng pha trộn tỷ lệ khác nhau cũng cho ra các loại ma túy khác nhau. Vì vậy, ma túy mới xuất hiện ngày càng nhiều và cơ quan chức năng khó kiểm soát.
Thượng tá Bùi Đức Thiêm cho biết, để khẳng định được đó là chất ma túy cấm sử dụng thì ngoài việc phân tích bản chất nó là chất ma túy thì nó còn phải nằm trong danh mục Chính phủ quản lý; một chất ma túy nào đó trôi nổi hay ở nước nào đó mang về Việt Nam mà chưa có trong danh mục thì chưa được xem là chất ma túy.
Trên thực tế, thời gian gần đây, lực lượng công an đã phát hiện và triệt phá nhiều vụ sản xuất ma túy tổng hợp chiết xuất từ thuốc thú y tại Hà Nội, TPHCM, Lạng Sơn.
 |
| Thuốc thú y được dùng sản xuất ma túy tổng hợp bị công an thu giữ |
Theo Bộ Công an, do trong danh mục thuốc thú y được phép lưu hành tại Thông tư 10/2016/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT (ban hành danh mục thuốc thú y được phép lưu hành, cấm sử dụng ở Việt Nam, công bố mã hồ sơ đối với thuốc thú y nhập khẩu được phép lưu hành ở Việt Nam) có một số loại thuốc chứa hoạt chất là chất ma túy (chất hướng thần) và tiền chất ma túy.
Tuy nhiên, tại các văn bản pháp quy về quản lý, kiểm soát thuốc thú y do Chính phủ và Bộ NN&PTNT ban hành không có những quy định riêng đối với các loại thuốc này mà quản lý chung với các loại thuốc thú y khác. Việc quản lý và sử dụng thuốc thú y mặc dù đã có những quy định nhưng còn nhiều kẽ hở.
Kể cả Luật Phòng chống ma túy 2015 sửa đổi và bổ sung năm 2017, Nghị định 82/2013/NĐ-CP, Nghị định 126/2015/NĐ-CP của Chính phủ về Danh mục các chất ma túy và tiền chất cũng chưa có quy định cụ thể đối với trách nhiệm của Bộ NN&PTNT trong việc quản lý thuốc thú y có hàm lượng ma túy, tiền chất ma túy. Qua đó, đã tạo kẽ hở trong công tác phòng, chống ma túy cũng như công tác quản lý thuốc thú y để các đối tượng lợi dụng thu gom sản xuất ma túy tổng hợp.
Vì vậy, các cơ quan chức năng nhận thấy cần phải sửa đổi bằng việc đưa các loại thuốc thú y có khả năng sử dụng để sản xuất ma túy vào danh mục quản lý, cũng tương tự như Bộ Y tế quản lý thuốc và các loại tiền chất; Bộ Công thương quản lý các loại hóa chất.
Trước thực trạng đó, giữa tháng 1/2018, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có công văn yêu cầu Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ NN&PTNT và Văn phòng Chính phủ nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Nghị định 126/2015/NĐ-CP theo hướng Bộ NN&PTNT quản lý thuốc thú y chứa tiền chất và chất gây nghiện, chất hướng thần, tiền chất ma túy theo cơ chế quản lý chuyên ngành như Bộ Y tế, Bộ Công Thương, tức là việc nhập khẩu, phân phối, sản xuất… đều phải theo quy định nghiêm ngặt, việc mua bán phải có đơn, có ghi chép, quản lý…
Cập nhật thêm hàng trăm chất ma tuý
Mới đây, ngày 15/5/2018, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 73/2018/NĐ-CP quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất, thay thế Nghị định số 82/2013/NĐ-CP ngày 19/7/2013 của Chính phủ ban hành các danh mục chất ma túy và tiền chất và Nghị định số 126/2015/NĐ-CP ngày 9/12/2015 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung danh mục các chất ma túy và tiền chất ban hành kèm theo Nghị định số 82/2013/NĐ-CP ngày 19/7/2013 của Chính phủ.
Tại Nghị định số 73/2018/NĐ-CP, hàng trăm chất ma tuý đã được bổ sung vào các danh mục. Cụ thể: 515 chất ma tuý được phân vào 3 Danh mục và 44 tiền chất chia làm 2 nhóm; trong khi đó, con số này trước đây là 250 chất ma tuý và 43 loại tiền chất.
Đáng chú ý, trong danh mục III “Các chất ma tuý được dùng trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế, thú y theo quy định của cơ quan có thẩm quyền” có 71 chất ma tuý, trong đó bổ sung 2 chất là Zolazepam và Tiletamine có trong thuốc thú y.
Bên cạnh đó, Nghị định số 73/2018/NĐ-CP cũng nêu rõ các tiền chất sử dụng vì mục đích quốc phòng, an ninh do Bộ Công an quản lý và cấp phép xuất khẩu, nhập khẩu. Các tiền chất sử dụng trong lĩnh vực thú y do Bộ NN&PTNT quản lý và cấp phép xuất khẩu, nhập khẩu.
Bộ NN&PTNT có trách nhiệm quản lý các thuốc thú y có chứa chất ma tuý và tiền chất theo quy định tại Nghị định 58/2003/NĐ-CP ngày 29/5/2003 của Chính phủ quy định về kiểm soát nhập khẩu, xuất khẩu, vận chuyển quá cảnh lãnh thổ Việt Nam chất ma tuý, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần và Nghị định số 80/2001/NĐ-CP ngày 5/11/2001 của Chính phủ hướng dẫn việc kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma tuý ở trong nước.
Khi phát hiện chất mới chưa có trong các danh mục chất ma tuý và tiền chất ban hành kèm theo Nghị định này liên quan đến việc sản xuất, điều chế, sử dụng chất ma tuý hoặc theo quy định tại 3 Công ước của Liên Hợp Quốc về phòng, chống ma tuý thì Bộ Công an có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Công thương, Bộ KH&CN, Bộ NN&PTNT và các cơ quan có liên quan xem xét, trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung và công bố các danh mục đó.
Như vậy, việc ban hành Nghị định số 73/2018/NĐ-CP quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất là cần thiết, thường xuyên để phù hợp sự điều chỉnh danh mục các chất ma tuý và tiền chất của Uỷ ban kiểm soát ma tuý của Liên Hợp Quốc (INCB), đồng thời bảo đảm kiểm soát kịp thời các loại ma tuý và tiền chất mới xuất hiện ở nước ta trong thời gian gần đây.
.