(Congannghean.vn)-Từ đầu năm 2017 đến nay, Công an Nghệ An đã phát hiện, bắt giữ gần 50 vụ khai thác cát trái phép trên sông Lam. Riêng Phòng Cảnh sát Môi trường (CSMT) bắt hơn 30 vụ, xử phạt hành chính gần 200 triệu đồng, chuyển UBND tỉnh ra quyết định xử phạt 12 trường hợp theo quy định của pháp luật. Các chủ tàu vi phạm bị phát hiện, bắt giữ chủ yếu là ở các huyện Hưng Nguyên, Anh Sơn, Nam Đàn, Thanh Chương. Điều dáng nói, việc khai thác cát trái phép đã ảnh hưởng đến môi trường, làm thay đổi dòng chảy và sạt lở nhiều ha, khiến người dân mất đất sản xuất, canh tác.
 |
| Cảnh sát Môi trường Công an Nghệ An phát hiện và xử lý tàu vỏ sắt khai thác cát trái phép trên sông Lam |
Có tận mắt chứng kiến, chúng tôi mới thấy được "cát tặc" đang "rút ruột" dòng sông, làm ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống người dân như thế nào, nhất là tại các xã dọc bờ sông. Từ một dòng sông hiền hòa, nước trong xanh, nay sông Lam đã bị đục ngầu. Nguy hại hơn, nhiều đoạn dọc bờ sông sạt lở do bị "cát tặc" khai thác dẫn đến thay đổi dòng chảy.
Một lão nông ở xã Hưng Nhân, huyện Hưng Nguyên chỉ tay về bãi đất bị sạt lở bức xúc cho biết: "Trước đây, cánh đồng này rộng hàng trăm ha, nhưng nay 1/3 đất đã bị sạt lở và biến thành sông". Vấn nạn trên không chỉ gây thất thoát tài nguyên, địa lý hành chính bị thu hẹp dần mà người dân còn mất đất và nghiêm trọng hơn sẽ gây xói mòn, làm thay đổi dòng chảy dẫn đến sạt lở. Nhiều địa phương dọc hạ nguồn sông Lam đã chi hàng tỉ đồng để kè đá chống sạt lở, nhưng đó chỉ là giải pháp tình thế.
Hơn 1 giờ ngược dòng sông Lam, chúng tôi chứng kiến một vài tàu vỏ sắt đang "rút tuột" lòng sông giữa thanh thiên bạch nhật, cùng với đó là hơn chục tàu chở đầy cát đang xuôi dòng. Do khai thác cát trái phép nên không cắm biển báo giới hạn khu vực được khai thác. 1 chủ thuyền máy là người dân huyện Hưng Nguyên cho biết, việc khai thác cát trái phép trên sông Lam không chỉ có người dân Nghệ An mà nhiều tàu cát ở Hà Tĩnh cũng ngày đêm lén lút khai thác, chủ yếu diễn ra từ 3 - 7 giờ hàng ngày. Theo quan sát của chúng tôi, phía bên kia bờ sông Lam thuộc địa phận huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh có 5 bãi tập kết cát cao như núi.
"Thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh và lãnh đạo Công an tỉnh Nghệ An, chúng tôi đã triển khai lực lượng tuần tra, xử lý nghiêm các trường hợp khai thác cát trái phép, thậm chí có một số trường hợp ngoài xử phạt hành chính, chúng tôi đã tham mưu cho UBND tỉnh tịch thu phương tiện", Thượng tá Trần Phúc Thịnh, Trưởng phòng CSMT cho biết.
Được biết, từ đầu năm 2017 đến nay, Đội 3, Phòng CSMT đã kiểm tra, phát hiện, bắt giữ, xử lý hơn 30 vụ khai thác cát trái phép trên sông Lam, ra quyết định xử phạt hàng trăm triệu đồng. Các chủ tàu bị bắt chủ yếu trú tại các huyện: Hưng Nguyên, Anh Sơn, Thanh Chương, Nam Đàn... Qua kiểm tra, tất cả chủ tàu đều chưa được cấp phép hoạt động khai thác.
 |
| Phòng Cảnh sát Môi trường bắt, xử lý tàu khai thác cát trái phép |
Điển hình: Trưa 4/4, Phòng CSMT bắt giữ 6 tàu vỏ sắt thuộc HTX Vận tải Nghĩa Sơn Long, thuộc Công ty Cổ phần xây dựng Thương mại Hoàng Long. Tuy nhiên, khi lực lượng chức năng làm việc với Công ty Cổ phần xây dựng Thương mại Hoàng Long thì đơn vị này cho biết, không hề cấp phép khai thác cát cho bất cứ chủ tàu nào. Cũng qua xác định cho thấy, địa điểm 6 tàu vỏ sắt khai thác cát trái phép giáp ranh giữa xã Hưng Long, huyện Hưng Nguyên và xã Nam Trung, huyện Nam Đàn.
Chỉ tính từ ngày 23/5 - 20/6/2017, Phòng CSMT đã bắt 16 vụ tàu vỏ sắt khai thác cát trái phép trên sông Lam. Riêng trong ngày 23/5, lực lượng này bắt 2 tàu khai thác cát trái phép trên sông Lam thuộc xã Nam Thượng, huyện Nam Đàn. Các chủ tàu khai đều trú tại khối Lam Sơn, thị trấn Nam Đàn. Lực lượng chức năng đã quyết định xử phạt hành chính mỗi tàu 15 triệu đồng.
Không chỉ các huyện Nam Đàn, Hưng Nguyên, một số huyện miền núi như Anh Sơn, Thanh Chương cũng xảy ra trình trạng đua nhau khai thác cát vô tội vạ, trong đó huyện Anh Sơn xếp đầu bảng. Chỉ tính trong tháng 5/2017, Đội 3, Phòng CSMT đã phát hiện, bắt giữ 5 tàu cát khai thác cát trái phép, xử phạt tổng số tiền hơn 23 triệu đồng.
Riêng trong ngày 24/5, tại địa bàn huyện Anh Sơn, lực lượng này phát hiện, bắt giữ, xử lý 2 tàu vỏ sắt đều là của người địa phương khi đang khai thác cát trái phép. Tiếp đó, Phòng CSMT phát hiện, bắt giữ thêm 3 tàu cát cũng của người dân huyện Anh Sơn về hành vi khai thác cát trái phép, phạt hành chính tổng số tiền 15 triệu đồng.
Thượng tá Trần Phúc Thịnh, Trưởng phòng CSMT cho biết thêm: Mặc dù các cơ quan đã bắt, xử lý nhiều vụ việc liên quan đến khai thác cát, sỏi trái phép, song vì lợi nhuận từ hoạt động này khá lớn nên một số chủ tàu sau khi bị xử lý vẫn tiếp tục tái phạm.
Từ ngày 8/5 - 7/7, Công an huyện Anh Sơn đã phát hiện, bắt giữ 10 vụ, 15 đối tượng có hành vi khai thác trái phép thuộc địa bàn thôn 5, xã Thành Sơn, huyện Anh Sơn. Chỉ trong ngày 7/7, Tổ công tác đã tạm giữ 6 phương tiện khai thác, vận chuyển cát trái phép, thu giữ hàng chục m3 cát sạn.
1 lãnh đạo Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Thanh Chương cho biết: “Hiện, trên địa bàn huyện có 4 điểm mỏ của 3 Công ty Hoàng Nguyên, Sơn Hà và Công ty Cát sạn cầu Rộ đã có quyết định cấp mỏ nhưng chưa đủ điều kiện hoạt động khai thác vì thiếu thủ tục cần thiết theo quy định của Luật Khoáng sản. Chúng tôi cũng đã kiểm tra, xử phạt nhiều lần nhưng không xuể vì nhiều quá”.
Thiết nghĩ, việc khai thác cát trái phép nếu không xử lý triệt để, sẽ trở thành "điểm nóng" như ở một số tỉnh khác. Vậy nên, ngoài việc tuần tra, phát hiện, bắt giữ của lực lượng chức năng thì chính quyền địa phương phải làm tốt công tác tuyên truyền, quản lý con người, quản lý tàu thuyền, phương tiện vận chuyển cát sỏi trái phép; đồng thời, yêu cầu những trường hợp này phải ký cam kết không được tái phạm.