Hiện nay, trên địa bàn huyện Hưng Nguyên, hiện tượng khai thác khoáng sản trái phép vẫn còn diễn ra ở một số khu vực; công tác vệ sinh môi trường, an toàn lao động, an toàn giao thông trong khai thác và vận chuyển chưa được chấp hành nghiêm. Đặc biệt, tình trạng khai thác cát trái pháp luật vùng hạ du sông Lam, với chiều dài khoảng 20 km đi qua địa bàn các xã: Hưng Lợi, Hưng Nhân, Hưng Châu, Hưng Khánh, Hưng Phú, Hưng Lam, Hưng Xuân, Hưng Long, Hưng Lĩnh đang diễn ra phức tạp.
Để xử lý dứt điểm tình trạng khai thác cát trái phép, ngoài việc truy quét, đẩy đuổi xử lý các vi phạm, huyện Hưng Nguyên đã thành lập Hợp tác xã Hưng Lam và Hợp tác xã Nghĩa Sơn Long. Ngoài việc tổ chức cho hợp tác xã đăng ký, đăng kiểm phương tiện, huyện đang tiến hành đẩy nhanh quy hoạch các vùng khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng không phải thông qua đấu giá. Trong đó, ưu tiên cấp phép cho các hợp tác xã và các hộ gia đình xã viên sống bằng nghề sông nước để tạo công ăn việc làm, từ đó ổn định tình hình địa phương và Nhà nước thu được các khoản thuế, phí theo quy định.
Thuyền khai thác cát tập kết tại phía bắc cầu Yên Xuân
Ông Nguyễn Hữu Hà - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Hưng Nguyên cho biết: UBND huyện đã kiên quyết chỉ đạo, xử lý tình trạng khai thác cát trái phép trên lưu vực sông thuộc địa bàn các xã hạ du sông Lam. Năm 2012, đã kiểm tra, phát hiện và xử phạt 8 cá nhân và 1 tổ chức vi phạm với số tiền 116.250.000 đồng; đồng thời, phối hợp với Công an tỉnh Nghệ An kiểm tra, xử phạt 3 cá nhân vi phạm với số tiền 30 triệu đồng. Năm 2013, UBND huyện tiếp tục chỉ đạo các ngành, chính quyền các địa phương kiểm tra, kiểm soát, đấu tranh chống các hoạt động khai thác, kinh doanh, vận chuyển cát, sỏi trái phép trên địa bàn.
Qua kiểm tra, phát hiện xử phạt hành chính 3 cá nhân, với số tiền trên 34 triệu đồng, tịch thu 5 máy hút cát, 2 máy nổ. Tuy nhiên, việc đẩy đuổi tình trạng khai thác cát trái phép gặp rất nhiều khó khăn do khu vực vùng hạ du sông Lam tiếp giáp với huyện Đức Thọ (Hà Tĩnh) và xã Nam Cường, huyện Nam Đàn, nên khi các lực lượng chức năng đến thì các đối tượng di chuyển sang địa bàn các địa phương khác, nên huyện không xử lý được.
Mặt khác, hiện nay trên địa bàn các xã Hưng Lợi, Hưng Lam và Hưng Long có 231 hộ dân với hơn 1.000 nhân khẩu, trong đó có trên 600 lao động chính. Các hộ dân này không có đất sản xuất nông nghiệp, không có nghề nghiệp, sống chủ yếu bằng nghề hút cát trên sông và nghề chài lưới. Do đó, các hộ này sống và sinh hoạt trên các phương tiện khai thác cát, nên gặp rất nhiều khó khăn trong việc xử lý phương tiện vi phạm.
Hiện nay, do nhu cầu về vật liệu xây dựng ngày càng tăng, dẫn đến việc khai thác cát trái phép với quy mô lớn và ngày càng khó kiểm soát. Đặc biệt là thời điểm từ nửa đêm về sáng, trừ những ngày mưa to, gió lớn, còn lại hầu như ngày nào các chủ thuyền đều hoạt động. Thời điểm từ 4 đến 5 giờ là thời điểm các chủ thuyền khai thác cát mạnh nhất, ảnh hưởng đến môi trường, môi sinh, an toàn giao thông trong khu vực và cạnh tranh không lành mạnh trong sản xuất, kinh doanh. Đặc biệt, đất sản xuất hai bên bờ sông Lam cứ tiếp tục sạt lở.
Viết Hùng
.