Hệ lụy từ tình trạng tảo hôn ở miền núi

(Congannghean.vn)-Hiện nay, tình trạng tảo hôn đang gây ra nhiều hệ luỵ đáng buồn cho gia đình và xã hội, đặc biệt là đối với các em học sinh khi tuổi còn quá trẻ đã phải bỏ học để lấy vợ, lấy chồng. Mặc dù các cấp chính quyền đã tuyên truyền đến tận các bản làng và từng gia đình, tuy nhiên vấn nạn này vẫn đang tồn tại ở các huyện miền núi.

Nạn tảo hôn ở miền núi đang để lại những hậu quả nặng nề cho xã hội

Bỏ ngang “cái chữ” để lấy chồng

Khi về các xã Châu Phong, Châu Hoàn, Diên Lãm của huyện Quỳ Châu, nhắc đến chuyện con gái, con trai bỏ ngang “cái chữ” để lập gia đình, người dân địa phương đều không lấy làm ngạc nhiên. Đây cũng là những xã có gần 100% người Thái sinh sống ở vùng sâu, vùng xa của huyện Quỳ Châu, đời sống của người dân còn gặp nhiều khó khăn, tỉ lệ hộ nghèo trên 60%. Người dân nơi đây quan niệm, khi con gái đến tuổi cặp kê thì gia đình phải lo chuyện gả chồng. Nếu con gái 16 tuổi mà chưa có trai bản nào đến nhà tán thì coi như đã ế. Chính vì quan niệm này mà dù con có học hết “cái chữ” nhưng không lấy được vợ, được chồng thì phải làm vía, mời thầy đến cúng.

Ở bản Đôm, xã Châu Phong, nhắc đến câu chuyện của vợ chồng Vi Thị T. và Sầm Văn C. thì ai cũng biết. 14 tuổi, đang là học sinh lớp 9 của trường huyện nhưng sau một cái Tết trở về nhà, T. không đến trường nữa vì phải lấy C. (16 tuổi) ở bản kế bên làm chồng. Hiện, dù chưa đến 20 tuổi nhưng T. và C. đã có 2 đứa con. “Theo quan niệm của người Thái, con gái, con trai đến tuổi 15, 16 là đã có thể lấy vợ, gả chồng. Mặc dù biết chưa đủ tuổi theo quy định của pháp luật nhưng tập tục của bà con nơi đây là như vậy. Hiện, tình trạng lấy chồng, lấy vợ sớm tuy giảm nhưng vẫn còn diễn ra”, ông Sầm Văn Chung trú tại bản Đôm, xã Châu Phong, huyện Quỳ Châu cho biết.

Còn ở huyện Quỳ Hợp, vấn nạn tảo hôn đang trở thành vấn đề nhức nhối. Theo thống kê chưa đầy đủ thì mỗi năm, trên địa bàn huyện có khoảng 40 cặp vợ chồng tảo hôn. Các xã hiện nay có nạn tảo hôn cao như: Châu Thành, Liên Hợp, Châu Hồng, Châu Quang…, mỗi năm có trên dưới 10 trường hợp tảo hôn.

Thầy giáo Nguyễn Minh Đạt, Hiệu trưởng Trường THPT Quỳ Hợp 3 cho biết: “Với đặc thù trên 80% học sinh người dân tộc Thái, nhà trường rất chú trọng công tác giáo dục tư tưởng cho các em và ngăn chặn tình trạng lấy chồng, lấy vợ sớm ở học sinh. Thời gian qua, nhiều em phải bỏ học giữa chừng để lấy chồng. Trên thực tế, các em không muốn làm vợ, làm “ma” của nhà người ta sớm nhưng vì hủ tục, quan niệm của gia đình, dòng họ nên phải chấp nhận. Nhà trường đã thường xuyên phối hợp với các cấp, ngành địa phương tuyên truyền nhưng tình trạng này vẫn chưa thể chấm dứt ”.

Cần quyết liệt hơn nữa

Nhiều năm nay, khi lên các huyện miền núi như Quỳ Châu, Quế Phong, Con Cuông, Tương Dương, Kỳ Sơn…, chúng tôi thường bắt gặp những ông bố, bà mẹ tuổi 15, 16. Có nơi, thoắt nhìn những em gái đang bồng bế đứa nhỏ trên tay cứ tưởng họ giữ em của mình. Nhưng khi tìm hiểu, chúng tôi mới biết, đó chính là con của các em, tuổi của mẹ và con cộng lại chưa tới 20. Chưa đủ tuổi đăng ký kết hôn theo quy định nên các cặp vợ chồng này sau khi sinh con, đến tuổi đi học mới làm giấy khai sinh cho con mình.

Thiếu kinh nghiệm nuôi dạy con cái nên những đứa trẻ của các ông bố, bà mẹ tuổi 15, 16 bị còi cọc, xanh xao. Chưa kể, có những cặp vợ chồng nhí sau khi về chung một nhà đã sinh liền 2, 3 đứa con trong cảnh đói rách, thiếu ăn triền miên. Lấy chồng, lấy vợ sớm là khổ nhưng tình trạng này vẫn còn diễn ra ở các địa phương miền núi của tỉnh Nghệ An trong suốt những năm qua.

Để giảm thiểu tình trạng tảo hôn, ngày 14/4/2015, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 498/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2025”. Để thực hiện hiệu quả Quyết định 498/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ngày 1/10/2015, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Kế hoạch 599/KH-UBND về “Kế hoạch thực hiện Đề án Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Nghệ An”.

Theo đó, UBND tỉnh đã trực tiếp giao cho các sở, ban, ngành nhanh chóng vào cuộc, chỉ đạo các tổ chức hội, đoàn thể địa phương… thực hiện hiệu quả Kế hoạch 599/KH-UBND trên địa bàn. Ban dân tộc tỉnh là một trong những đơn vị có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch dài hạn để tuyên truyền, vận động người dân xoá bỏ hủ tục lạc hậu, ngăn chặn tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn. Qua đó, việc xây dựng và nhân rộng mô hình làm tốt công tác này cũng đã được triển khai trên địa bàn trong những năm qua.

Tuy nhiên, để nâng cao nhận thức cho người dân về việc xoá bỏ nạn tảo hôn, rất cần sự chung tay vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa của các cấp hội, đoàn thể… Đặc biệt, cần chú trọng nhân rộng các mô hình làm tốt phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư” để các gia đình hiểu rõ hơn về hệ quả của việc ép con cái lấy vợ, lấy chồng khi chưa đủ tuổi theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, cần có sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị nhằm đẩy lùi vấn nạn tảo hôn, tiếp tục nhân rộng các mô hình xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư.